බබාලට කාර් සීට්

වාහනවල ගමන්කරනකොට ආරක්ෂක පටි හෙවත් සීට් බෙල්ට් පැළඳීමේ වැදගත්කම ගැන කලින් කථා කළානෙ. වැඩිහිටියන්ට ආරක්ෂක පටි පළඳින්න පුළුවන් උනාට පොඩි ළමයින්ට- විශේෂයෙන්ම ළදරුවන්ට- වාහනයේ තියන ආරක්ෂක පටි පළඳින්න බැහැනෙ. ඔවුන්ගෙ ආරක්ෂාවට විශේෂයෙන් සැලසුම්කළ ළදරු කාර් සීට් (Infant Car Seat) පාවිච්චි කරන්න ඕනෙ.

ලංකාවෙ ගොඩක් දෙනා ළදරුවන්ව වාහනවල යනකොට අතේ තමයි අරන් යන්නෙ. දරුවන්ව අතේ අරන් යන එක ආරක්ෂිතයි කියලා හිතෙනවා නම් මේ වීඩියෝ එක බලලම තේරුම් ගන්නකෝ ඒක කොච්චර අනාරක්ෂිතද කියලා.

බස්-දුම්රිය වල යන යටත්, රෝද දෙකේ සහ තුනේ රථවල යන අයටත් වෙන විකල්පයක් නැති වුනාට කාර්, වෑන් වගේ පුද්ගලික වාහන වල යන අයට ළදරුවන්ව වඩාත් ආරක්ෂිතව අරන් යන්න පුළුවන් කාර් සීට් වල දාගෙන යනවා නම්. ඇමරිකාවෙ කළ අධ්‍යයනයකින් සොයාගෙන තිබෙනවා, කාර් සීට් භාවිතා කළහොත් කාර් වල ගමන් කරන ළදරුවන් (අත දරුවන්) අනතුරකදී මරණයට පත්වීමේ අවදානම 71% කිනුත්, අවුරුදු 1-4 දක්වා දරුවන් අනතුරකදී මරණයට පත්වීමේ අවදානම 54% කිනුත් අඩුවන බව.

මූලිකව කාර් සීට් වර්ග තුනක් විවිධ වයස්වල දරුවන් සඳහා පාවිච්චි කරනවා.

1. පසුපසට මුහුණලන ළදරු (Rear facing infant) කාර් සීට් . : මේවා යොදාගන්නේ වයස අවුරුදු 1 ට සහ බර කි.ග්‍රෑ. 10 ට අඩු ළදරුවන් සඳහායි. පසුපසට මුහුණලූ පරිවර්ත්‍ය (Rear facing convertible) කාර් සීට්.: මේ කාර් සීට් වර්ගය බිළිඳුන් සඳහා මෙන්ම වයස අවුරුදු 1 ට හා බර කි.ග්‍රෑ. 10ට වැඩි දරුවන් පසුපසට මුහුණලා ගමන් කරවීමට යොදාගත හැකියි.

2. ඉදිරියට මුහුණලූ පරිවර්ත්‍ය (Forward facing convertible) කාර් සීට් සහ ඉදිරියට මුහුණලන (Forward facing) කාර් සීට් : මේවා වයස අවුරුදු 1 ට වැඩි, පසුපසට මුහුණලන කාර් සීට් වල ගමන් කළ නොහැකි දරුවන් සඳහා යොදාගන්නවා. සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 6 දක්වා දරුවන්ට මේවායේ ගමන් කළ හැකියි.

3. උස වැඩිකරන වර්ගයේ (Booster) කාර් සීට් : ඉදිරියට මූණලන කාර් සීට් වල ගමන් කළ නොහැකි, නමුත් වැඩිහිටි සීට් බෙල්ට් පාවිච්චි කිරීමට නොහැකි දරුවන් සඳහායි මේවා පාවිච්චි කරන්නෙ. සාමාන්‍යයෙන් උස 4’9″ ට අඩු අවුරුදු 4-12 දක්වා දරුවන් මේ වර්ගයේ කාර් සීට් වල ගමන් කරනවා.

සමහර රටවල වාහනවල ළමුන් ගෙනයාම සඳහා කාර් සීට් පාවිච්චි කරන එක නීතිගත කරලා තියනවා. ඉපදුන ගමන් කිරිකැටි දරුවන්වත් ඉස්පිරිතාලෙ ඉඳලා ගෙදර ගේන ඕනෙ කාර් සීට් එකේ දාගෙනයි. (කාර් සීට් එකක් නැත්නම් ළමයව ගෙදර ගෙනියන්න දෙන්න නෑ කියනවනෙ!).

මේ කාර් සීට් සවිකරන්න හොඳම තැන ලෙස සලකන්නෙ කාර් එකක නම් පිටුපස ආසනයේ මැද.  එයාර් බෑග් තියන තැන්වල කාර් සීට් සවිකරන එක හොඳ නැහැ. ඒ අනතුරකදි එයාර් බෑග් වේගයෙන් පිම්බෙනකොට ළමයින්ට හානිවෙන්න පුළුවන් නිසයි. (පැති-තිර (Side curtain) එයාර් බෑග්වලට මේක අදාල නෑ.) මේ හේතුව නිසා වයස අවුරුදු 12ට අඩු ළමයින්ව කාර්වල පසුපස අසුනේ පමණක් රැගෙන යන ලෙසට උපදෙස් දෙනවා.

අනතුරකදී ළමුන්ගේ හිස, බෙල්ල සහ කොඳුඇට පෙළට වැඩි ආරක්ෂාවක් සැපයීමට ඉදිරිපසට මුහුණලූ කාර් සීට් වලට වඩා පසුපසට මුහුණලූ කාර් සීට් සමත්. ඒ නිසා හැකි තරම් කල් දරුවන්ව පසුපසට මුහුණලූ කාර් සීට්වල රැගෙන යෑම වැදගත්. මේ වීඩියෝ එකෙන් පැහැදිලි වෙයි ඔය දෙකේ වෙනස.

දරුවෙක් අරන් වාහනේ යනකොට තියන තව ප්‍රශ්නයක්නෙ එලවන්නයි, ළමයව අරන් යන්නයි දෙන්නක් අවශ්‍ය වීම. කාර් සීට් පාවිච්චි කරන එකෙන් ඒ වැඩෙත් ලේසි වෙනවා. (ආරක්ෂාව තමා ඒ ඔක්කොටම වඩා වැදගත්.)

අපේ රටේ දෙමව්පියො තමන්ටත් වඩා දරුවන්ට ආදරෙයිනෙ. (පුද්ගලික) වාහනවල යනකොට තමන් ආරක්ෂක පටි පැළඳුවෙ නැතත් දරුවන්ට ආදරේ නම් කාර් සීට් එකක් පාවිච්චි කරන්න. ඉඳල-හිටල විතරක් පාවිච්චි කරන ප්‍රෑම් (Pram), ස්ට්‍රෝලර් (Stroller) ගන්න සල්ලි වියදම් කරන එක වෙනුවට දරුවෙක්ව වාහනේ අරන් යනකොට ආරක්ෂිතව අරන් යන්න පුළුවන් කාර් සීට් එකක් මිලට ගන්න එක හොඳයි නේද?.

කන්න-බොන්න නැතිව දරුවන්ව ගඟට විසි කරන රටේ, වාහනවල යන අයගෙ දරුවන්ව තවත් ආරක්ෂා කරන හැටි කියන ලිපි ලියන එකද කරන්නෙ ඕනෙ කියල හිතුනත්, කාට හෝ ප්‍රයෝජනවත් වෙයි කියලා හිතුන නිසයි මේ ලිපිය ලිව්වෙ.

පින්තූර ගත්තෙ මෙතනින්.

http://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/pages/Car-Safety-Seats-Information-for-Families-2010.aspx

සීට් බෙල්ට් එපාද

ලංකාවෙ තමන්ටම කියලා වාහනයක් තියෙන්නෙ කීයෙන් කී දෙනාටද? මෝටර් සයිකලයක්වත් නැති පවුල් කොච්චර ඉන්නවද? එහෙව් එකේ සීට් බෙල්ට් ගැන මොකට කථා කරනවද කියලා හිතෙයි.

රටේ වැඩි පිරිසක් පොදු ප්‍රවාහන පහසුකම් යොදාගත්තත් පුද්ගලික වාහන වලින් යන අයත් තරමක් ඉන්නවනෙ. පුද්ගලික වාහනවල ගමන් කරන අය වැඩි ප්‍රමාණයක් වාහනයේ ආරක්ෂක පටි, තේරෙන විදියට කියනවා නම් සීට් බෙල්ට් (Seat Belt) තිබ්බත් ඒවා පාවිච්චි කරන්නෙ නෑ.

වාහනවල (මේ කිව්වේ රෝද 4 හෝ ඊට වැඩි වාහන ගැනයි) යන අයට ආරක්ෂක පටි පළඳින නීතියක් ගේන එක ආණ්ඩුවෙන් ගැන ගිය අවුරුද්දෙ කථාවුනා. ඒක ක්‍රියාත්මක වුනෙ නෑ මම දන්න විදියටනම්. ඒත් ඉතින් වාහනවල යන අයට ආරක්ෂක පටි පැළඳගෙන යන්න තහනමක් නෑනෙ.

සමහරු සීට් බෙල්ට් දාන්නෙ නැත්තෙ තමන් සුරක්ෂිතව රිය පදවන නිසා අනතුරක් සිදුනොවන බව ඇති විශ්වාසයටයි. ඔබ සුරක්ෂිතව රිය පැදෙව්වත්, වෙනත් අයෙක් ඔබේ වාහනයේ තම රථය හැප්පුවොත් මොකද වෙන්නෙ?

තවත් සමහරු හිතන්නෙ සීට් බෙල්ට් දදා ඉන්න ගියාම පරක්කු වෙනවා කියලයි. සීට් බෙල්ට් එක දාන්න තත්පර 30ක් යයි උපරිම. (හුඟක් වෙලාවට තත්පර 10 යි.) ඒ තත්පර 30 ද වටින්නෙ, එහෙම නැත්නම් අනතුරක් වුනොත් වෙන්න පුළුවන් හානිය වලක්වාගැනීමද?

“සීට් බෙල්ට් ඕනවෙන්නෙ පැයට කි. මී. 100 ක විතර වේගෙන් යනකොට විතරයි”. මේ සමහරු හිතන් ඉන්න හැටි. පැයට කි.මී. 50 ක වේගයෙන් ගොස් ගසක හෝ ලයිට් කණුවක හැපෙන වාහනයක සිටින (ආරක්ෂිත පටි නොපැළඳි) අයෙක් තමන්ගෙ සිරුරේ බර මෙන් 30 ගුණයක බලයකින් ඉදිරියට විසිවන බව ඔබ දන්නවාද? ආරක්ෂිත පටියක් පැළඳීමෙන් මෙම බලය 5 ගුණයකින්වත් අඩුකරගත හැකියි.

රිය අනතුරකදී ඇතිවන බලයන් පිළිබඳව භෞතික විද්‍යාත්මක විස්තර පහත සබැඳියෙන් බලාගත හැකියි.

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/carcr2.html#cc1

ඔය ෆිසික්ස් (Physics) ගණන් හිලව් තේරෙන්නෙ නැත්නම් මේ වීඩියෝ එක බලන්නකෝ.

වාහනයක් ගන්න ගියාම සමහරු මුලින්ම බලන්නෙ ඒකෙ තියන ආරක්ෂිත ක්‍රම-විධි (Safety features). Airbags, ABS, ESC, Dynamic Steering, TPMS මෙකී නොකී හැමදේම තියනවද කියලා බලනවා. Full Option වාහනම හොයන්නෙ ඒකනෙ. ඒත් ලාභම වාහනේකත් තියන, වැදගත්ම ආරක්ෂක උපකරණය වන සීට් බෙල්ට් එක පාවිච්චි කරන්න හිතන්නෙවත් නෑ. Airbag තියනවා නම් ඔක්කොම හරි කියලයි සමහරු හිතන්නෙ. ඒත් airbag වල ප්‍රයෝජනේ තියෙන්නෙ සීට් බෙල්ට් එක්ක ඒක පාවිච්චි කරනකොට කියන කාරණේ සමහරු දන්නෙ නෑ. (Airbags වලට කියන්නෙ SRS- Supplemental Restraint Systems කියලනෙ. මේ Supplemental කියන්නෙ පරිපූරක-අමතර උපකරණයක් බවත්, ප්‍රධාන උපකරණය සීට් බෙල්ට් බවත් නොදන්න අය බොහොමයි.)

ලංකාවෙ අවුරුද්දකට මාරාන්තික රිය අනතුරු 2000 කට වැඩි ප්‍රමාණයකින් පුද්ගලයන් 2300 කට ආසන්න ගණනක් මියයනවා. ඒ කියන්නෙ එක දවසකට 6 දෙනෙකුටත් වැඩියි. තුවාල ලබන ප්‍රමාණය 20,000 කටත් වැඩියි. [1] ඒ සියළුදෙනාම පුද්ගලික රථවල යන අය නොවුනත්, කීපදෙනෙක් හෝ පුද්ගලික රථවාහන අනතුරු වලින් ආපදාවලට ලක් වෙනවා. ආරක්ෂක පටි පැළඳීම මඟින් විපතට පත්වන ප්‍රමාණය තරමක් හෝ අඩු කරගත හැකියි.

රිය අනතුරුවලින් තුවාල ලබන්නන් ප්‍රතිකාර ලබන්නේ රජයේ රෝහල් වලින් නම්, ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍යාරක්ෂාවට යන වියදම දරන්නේ බදු ගෙවන මහජනතාවයි. එයට පාපැදියක්වත් හිමි නැති, බස් සහ දුම්රියවල පමණක් ගමන් කරන දුප්පතාද දායක වෙනවා. හිතන්න, ඔබේ නොසැලකිලිමත්කම නිසා ආරක්ෂක පටි නොපැළඳීමෙන් අනතුරකට ලක් වී රෝහල්ගත වුවහොත් ඔබ රටේ ජනතාවට බරක් වෙනවා නේද? (මැති-ඇමතිවරු කරන නාස්තිය මීට වැඩියි කීම නිදහසට කාරණයක්ද?)

ලෝකෙ රටවල් ගණනාවක වාහනවල යද්දි ආරක්ෂක පටි පැළඳීම අනිවාර්යයි. හයිවේ (Highway) නැති අපේ රටේ මොන සීට් බෙල්ට්ද කියලා හිතන අය හිටියත් තමන්ගෙ ආරක්ෂාව ගැන හිතන අය ආරක්ෂක පටි දාගෙන යනවා නීති තිබ්බත් නැතත්.

[1]. http://www.iatss.or.jp/pdf/research/30/30-1-12.pdf

පින්තූරෙ ගත්තෙ මෙතනින්.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Seatbelt.svg