මයි කාර්, මයි පැට්‍රෝල්, පබ්ලික් ගරාජ්

තමන්ගෙ කාර් එකේ, තමන්ගෙ සල්ලි වලින් පැට්‍රෝල් ගහගෙන කොහෙ ගියත් කාටවත් මොකද? ඒකනේ හිතුමනාපෙට වැඩ කරන අයට විරුද්ධ වෙනකොට “මයි කාර්, මයි පැට්‍රෝල්” කියන්නෙ. ඒත් ඔය කාර් එක ගෙවෙනකොට නඩත්තු කරන්නයි, කැඩුනාම හදන්නයි තමන්ගෙ සල්ලි වියදම් නොකර, කාර් එක අයිති නැති අයට පවරනව නම් කොහොමට තියේවිද? කවුරුත් කැමති නෑනෙ අනුන්ගෙ කාර් තමන්ගෙ සාක්කුවෙන් වියදම් කරලා නඩත්තු කරන්න.

ඔය අරක්කු ඇතුළු මත්පැන් පානය කරන අයත් කියන දෙයක්නෙ “මයි කාර්, මයි පැට්‍රෝල්” කියලා. ඒත් ඉතින් එහෙම කියන අය බහුතරයක් “මයි කාර්” එක නඩත්තු කරන්න පවරන්නෙ පබ්ලික් ගරාජ් එකටයි. ඒ අයට නඩත්තුවට යන වියදම් ගෙවන්නෙ කවුද කියලා ප්‍රශ්නයක් නෑ, “මයි කාර්” එක හදාගන්න පුළුවන්නම්.

රජයෙන් මහජනයා වෙත නොමිලේ සපයන සෞඛ්‍ය සේවය නඩත්තු වන්නේ මහජනයාම ගෙවන බදු මුදල් වලින්. ඒ අනුව මත්පැන් පානය හේතුවෙන් ඇතිවූ ලෙඩ රෝග වලට රජයේ රෝහල් වලින් ප්‍රතිකාර ගන්නා විටෙකදී මත්පැන් පානය කරන-නොකරන සෑම දෙනාම ගෙවනා බදු මුදල් යොදාගැනෙනවා.

‘මතට තිත’ තියන්න යන රජය මත්පැන් තහනම් නොකර අලුතින් බාර් දාන්නෙ ඇයි කියලා හුඟ දෙනෙක් අහනවා. ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටක් ලෙස මත්පැන් භාවිතය තහනම් කරන්න බෑ. මත්පැන් වලට රජයෙන් බදු අය කළත්, මත්පැන් පානය කිරීම හේතුවෙන් රෝගී වන අයට ප්‍රතිකාර කරන්න යන වියදම, අර මත්පැන් බදු වලින් ගන්න ආදායමටත් වඩා වැඩි ඇති. ඒ වගේම මත්පැන් පානය කරන්නන්ගෙන් සිදුවන සමාජීය සහ ආර්ථික හානිය කොපමණදැයි ගණන් බලා නෑ. රජයේ ප්‍රතිපත්තියක් ලෙස මත්පැන් සීමා කිරීමට ක්‍රියාමාර්ග ගැනීම වැරැද්දක් නොවේ.

මත්පැන් පානය නිසා ඇතිවන ලෙඩ රෝග වලට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී රෝගීන්ගෙන් මුදල් අය කිරීමට රජයේ අවධානය යොමුකර ඇති කළ බවක් පසුගිය දවසක ප්‍රවෘත්තියක තිබුනා.

රජයෙන් සෞඛ්‍ය සේවය නොමිලේ සපයන්නේ රටේ මහජනයා සෞඛ්‍යසම්පන්නව සිටීම රජයකට ආර්ථික වශයෙන් වාසිදායක නිසයි. එය රජය විසින් කරන ආයෝජනයක්. එම ආයෝජනයේ ප්‍රතිඵල නිසි ලෙස ලැබෙන්නේ මුදල් නිසි ලෙස යෙදෙව්වොත් පමණයි.

මත්පැන් පානයෙන් රෝගී වන්නන්හට ප්‍රතිකාර කිරීමට රටේ සෞඛ්‍ය සඳහා වැය කරන මුදලින් වැඩි ප්‍රතිශතයක් වෙන්වන්නේ නම්, එය රටේ අනාගත පරපුරේ සෞඛ්‍ය සඳහා කරන ආයෝජනයක් නොව, වැරදි ජීවන රටාවක් ගත කරන අය සඳහා කරන වියදමක් පමණක් වෙනවා.

මත්පැන් පානය නිසා ඇතිවන රෝගවලට ප්‍රතිකාර දීමට වැයවන මුදල අඩු කරගත හැකිනම්, ළමා සෞඛ්‍යය, හදිසි ප්‍රතිකාර වැනි වැඩි පිරිසකට යහපතක් වන ක්ෂේත්‍ර වල පහසුකම් වැඩි දියුණු කළ හැකියි.

මත්පැන් පානය කිරීම නිසා පමණක් ඇතිවන ලෙඩ රෝග මොනවද කියන ගැන මහජනයා දැනුවත් කළ යුතුයි. ඒ රෝග සඳහා පමණක් ගාස්තුවක් අය කිරීමත්, එම ගාස්තුව සාධාරණ එකක් වීමත් වැදගත්. මෙහිදී වෛද්‍යවරයා සහ රෝගියා අතර ඇති රහස් සුරැකීමේ අයිතිවාසිකම බිඳෙන්නේද යන්න පිළිබඳ ගැටළුවක් මතුවිය හැකියි. මත්පැන් බීමෙන් ඇතිවන රෝග සඳහා ඇති ඖෂධ නොමිලයේ නොසපයා ගාස්තුවක් අය කිරීමෙන් ඉහත ගැටළුවට විසඳුමක් වනු ඇති.

කොහොම වුනත් මත්පැන් ලෝලීන් නම් රජය ගත් තීරණයට කැමති වෙන එකක් නෑ. රජයට බදු ගෙවලා මත්පැන් බොනවා මදිවට ලෙඩ වුනොත් බෙහෙත් ගන්නවටත් සල්ලි ගෙවන්න වෙනවද කියලා ඒ අය අහයි.

ඉහත අදහස ක්‍රියාත්මක කළොත් මහජනයාගේ සෞඛ්‍යය සම්පන්නව තබාගැනීමේ  රජයේ අරමුණ ඉටු වේවිද කියන එක තවත් ප්‍රශ්නයක්. එම අදහස ක්‍රියාත්මක කළොත් මත්පැන් පානයෙන් රෝගීවන අඩු ආදායම් ලාභීන්ට ප්‍රතිකාර ගැනීමට නොහැකි වනු ඇති. එතකොට රටේ එක් පිරිසකට හොඳ සෞඛ්‍ය පහසුකම් හිමි වෙන්නෙ නෑ. හොඳ සෞඛ්‍යසම්පන්න පුරවැසියන් බිහි කිරීමේ බලාපොරොත්තුවෙන් නොමිලේ සෞඛ්‍ය සේවාව සපයන රටේ, ඒ බලාපොරොත්තුව ඉටු නොවීම උභතෝකෝටියකක්.

ඇතැම් අයගෙ ආර්ථික තත්ත්වය දුර්වල වෙලා තියෙන්නේ පවුලේ කෙනෙක් හෝ වැඩි දෙනෙක් මත්පැන් පානය කිරීම නිසා. එයින් කෙනෙක් හෝ රෝගී වුනොත් ඔවුන්ගේ ආර්ථික තත්ත්වය තවත් දුර්වල වෙනවා, මුදල් උපයන කෙනෙක් අඩු වීම නිසා. ඒ රෝගී කෙනාට ප්‍රතිකාර කරන්න මුදලුත් ගෙවන්න වුනොත් ඔවුන්ගෙ ආර්ථිකයට වෙන දේ ගැන අමුතුවෙන් කියන්න අවශ්‍ය  නෑ. ඒක දුප්පත් කමේ විෂම චක්‍රයක්. (ඒ චක්‍රය කඩන්න පුළුවන් වෙන්නෙ මත්පැන් පානය කරන අයව ඉන් මුදවාගැනීම සහ නොකරන අය මත්පැන් පානයෙන් වලක්වාගැනීම මඟින්.)

දැනටමත් රෝගීව සිටින අය සහ අඩු ආදායම් ලාභීන් ගැනත් හිතලා රජයේ අදහස ක්‍රියාත්මක කළොත් හොඳයි. අඩු ආදායම් ලාභීන් එය වාසියකට හරවාගැනීම වලක්වන්න නම් ඔවුන්ට වාර ගණනක් හෝ යම් කාල සීමාවක් පමණක් නොමිලේ ප්‍රතිකාර සැපයීමට පුළුවන්. ඒ වගේම රෝගීන්ගේ ආදායම සලකා බලා, ඊට ගැලපෙන පරිදි ගාස්තුව තීරණය කිරීමට හැකිනම් වඩාත් හොඳයි.

ඉබේ ඇතිවන ලෙඩ රෝගවලට ප්‍රතිකාර කිරීම කළ යුතු වුනත්, උවමනාවෙන්- හොඳින්ම දැන දැනත්- තමන්ගෙ කැමැත්තෙන් “හදාගන්නා” ලෙඩ රෝග වලට ප්‍රතිකාර කිරීම ගැන දෙවරක් සිතිය යුතුයි. “මයි කාර්, මයි පැට්‍රෝල්” කියන උදවියට “මයි ගරාජ්” එකෙන් හෝ “මයි පොකට්” එකෙන් වියදම් කර කාර් එකේ නඩත්තු කටයුතු කරන්න කිව්වට වැරැද්දක් තියනවද?

මගේ අදහස තමා ටික දෙනෙක් කාලයක් තිස්සේ දැන දැනත් “විහින් දාගන්න” ලෙඩ වලට ප්‍රතිකාර කරන්න මහජනයා පලි නෑ කියන එක. රජයේ අදහස නිසි ක්‍රමවේදයක් සහිතව ක්‍රියාත්මක කිරීම අනාගතයේදී (මතින් තොර) සෞඛ්‍ය සම්පන්න පුරවැසියන් බිහිකිරීමට උදවු වෙයි.

ඉන්ධන පරිභෝජනය ගැන මිථ්‍යා මත

අද කාලෙ ඉන්ධනවල මිල දැක්කහම වාහනයක් තිබ්බත් ඒකෙ ගමනක්-බිමනක් යන්න හිතෙන්නෙ නෑනෙ. (පොදු ප්‍රවාහන පහසුකම් පාවිච්චි කරන එකනම් කොහොමත් සාක්කුවට වගේම පරිසරයටත් හොඳයි. ඇඟේ පතේ අමාරුවලට තමා හොඳ නැත්තෙ.) වාහනයක් ගන්නකොට (ඒක නිතරම පාවිච්චි කරන්න හිතන) අය  විශේෂයෙන්ම හොයන දෙයක් තමා ඉන්ධන පිරිමැසුම (fuel economy) කියන එක.

ලංකාවෙදිනම් වාහනේක ඉන්ධන පිරිමැසුම සාමාන්‍යයෙන් කියන්නෙ ඉන්ධන ලීටරේට කිලෝ මීටර් (km/l) වලින්. ඇමරිකාව, බ්‍රිතාන්‍යය වගේ රටවලදි පාවිච්චි කරන්නෙ ගැලුමට සැතපුම් (mpg). (හැබැයි බ්‍රිතාන්‍යයෙ ගැලුමයි, ඇමරිකාවෙ ගැලුමයි වෙනස්. ඒ නිසා එකම වාහනේක ගැලුමට සැතපුම් ප්‍රමාණය වෙනස් විදියටයි සටහන් වෙන්නෙ.) මේ අගය වැඩි වෙන තරමට වාහනය (ඉන්ධන අතින්) හොඳයි.

යුරෝපීය රටවල, ඕස්ට්‍රේලියාවෙ සහ කැනඩාවෙදි ඉන්ධන පිරිමැසුම වෙනුවට ඉන්ධන පරිභෝජනයයි (fuel consumption) මනින්නෙ. කිලෝමීටර් 100 කට යන ඉන්ධන ලීටර් ප්‍රමාණය (l/100 km) තමා මිනුමක් විදියට කියන්නෙ. මේ අගය අඩු වෙන තරමට හොඳයි.

ඉන්ධන පිරිමැස්ම වැඩි වාහනයක් මිලදී ගන්නවා විතරක් නෙවෙයි, ඒක ධාවනය කරන විදියත් වැඩගත් ඉන්ධනය පරිභෝජනය අඩු කරගන්න. ඉන්ධන පරිභෝජනය අඩු කරගන්න සමහරු විවිධ උපක්‍රම පාවිච්චි කරනවා. ඒවා අතරින් සමහර ඒවා මිථ්‍යා මත විතරයි. ඉන්ධන පිරිමැස්ම ගැන ජනප්‍රිය මිථ්‍යා මත කීපයක් තමා මේ.

  1. හොඳ ඉන්ධන පිරිමැස්මක් ලබා දෙන්නෙ පුංචි වාහන විතරයි. – වාහනේ පුංචි නම්, බර අඩු නම් වැය වන ඉන්ධන ප්‍රමාණය අඩු වීමේ ප්‍රවණතාවයක් තියනවා තමයි. ඒත් දෙමුහුන් එලවුම් පද්ධති (hybrid drive-trains) , ඩීසල් එන්ජින්, ඍජු ඉන්ධන විදිනයන් (direct fuel injection), ටර්බොචාර්ජින් (turbo-charging), වැඩිදියුණු කළ සම්ප්‍රේෂණ පද්ධති (transmission systems), ඝර්ෂණය අඩු ටයර්, වායුගතිකව නිර්මිත බඳ (aerodynamically designed body) වගේ නවීන තාක්ෂණික උපාංග නිසා සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයේ කාර් වලිනුත් හොඳ ඉන්ධන පිරිමැසුමක් ලබාගන්න පුළුවන්.
  2. ස්වයංක්‍රීය සම්ප්‍රේෂණ පද්ධති (automatic transmission) වලට වඩා යාන්ත්‍රික සම්ප්‍රේෂණ පද්ධති (manual transmission) ඉන්ධන පිරිමසිනවා. – යාන්ත්‍රික සම්ප්‍රේෂණ පද්ධති වල විවිධ වාසි තිබුනත්, ස්වයංක්‍රීය සම්ප්‍රේෂණ පද්ධති තාක්ෂණයේ සිදුව ඇති වැඩි දියුණුවීම් නිසා යාන්ත්‍රික සම්ප්‍රේෂණ පද්ධතියක් ඇති වාහනයක ඉන්ධන පිරිමැස්මට සමාන හෝ ඊටත් වැඩි ඉන්ධන පිරිමැසුමක් ලබාගන්නට ස්වයංක්‍රීය සම්ප්‍රේෂණ පද්ධතියක් ඇති නූතන වාහනයක් සමත්.
  3. වාහනයක් නිදැල්ලේ ක්‍රියාත්මක වෙනවාට (idling)  වඩා පණගැන්වීමට (start) ඉන්ධන වැය වෙනවා. – නූතන ඍජු ඉන්ධන විදින (direct fuel injection) සහිත එන්ජින් ඉතා කාර්යක්ෂමව  පණගැන්වෙනවා. රත්වී ඇති එන්ජිමක් වඩාත් කාර්යක්ෂමව පණගැන්විය හැකියි. එන්ජිමක් නිදැල්ලේ ක්‍රියාත්මක වනවිට පැයකට ඉන්ධන ලීටරයක් හෝ ඊටත් වැඩියෙන් වැය වනවා. පාරේ රථවාහන තදබදයකදී හැර, වාහනය නවත්වා ඇති හැකි සෑම විටකම එන්ජිම ක්‍රියා විරහිත කර තිබීම වාසිදායකයි. (ඒත් නිතරම එන්ජිම පණගැන්වීම නිසා ස්ටාටරය ගෙවීමට ලක් වෙන බවත් අමතක නොකළ යුතුයි.)
  4. වාහනය ධාවනය කරන්නට පෙර එන්ජිම රත් වෙනකම් සිටිය යුතුයි. – තවත් මිථ්‍යා මතයක්. නූතන වාහන පණගැන්වූ මොහොතේම ධාවනය කළ හැකියි. (ඊට කලින් එන්ජිම අධිකව රත්වී තිබී සිසිල් වීමට තබා ඇති අවස්ථාවකදී හැර.) එන්ජිමක් රත් කිරීමට හොඳම ක්‍රමය වාහනය ධාවනය කිරීමයි.
  5. වාහනේ පරණ වෙනකොට ඉන්ධන පිරිමැස්ම ගොඩක් අඩු වෙනවා. – වාහනේ නිවැරදිව නඩත්තු කරලා තිබුනොත් අවුරුදු ගණනාවක්ම ඒකෙ මුල් ඉන්ධන පිරිමැස්ම තියාගන්න පුළුවන්. හොඳින් නඩත්තු කළ අවුරුදු 10-15 විතර පරණ වාහනේක නම් ඉන්ධන පිරිමැස්මෙ සුළු අඩුවක් දැකිය හැකියි.
  6. වාහනේ සුළං පෙරණය (air filter) මාරු කළොත් ඉන්ධන පිරිමැස්ම වැඩි වෙනවා. – මේක අදාල වෙන්නෙ කාබියුරේටර් (carburetor) තියන පරණ වාහන වලට. නූතන ඉන්ධන විදින තියන වාහන වල ඇති පරිගණක පද්ධතියෙන් ඉන්ධන-වාතය අනුපාතය (fuel-air ratio) ස්වයංක්‍රීයව සීරු-මාරු කරනවා. සුළං පෙරණය මාරු කිරීම වාහනේ එන්ජිමේ ක්‍රියාකාරිත්වයට නම් හොඳයි. ඒත් ඒකෙන් ඉන්ධන පිරිමැස්මට කෙලින්ම බලපෑමක් වෙන්නෙ නෑ.
  7. ඉන්ධන පිරිමැස්ම වැඩිකරන්න විශේෂ උපාංග වලට, ඉන්ධන වලට එකතු කරන රසායනික සංයෝග වලට පුළුවන්. – පරීක්ෂණ වලදී හොයාගෙන තියන දත්ත වලට අනුව නම් මේ කථා බොරු. ඉන්ධන පිරිමැස්ම වැඩි කරන්න පුළුවන් ගැජට් එකක් තාම හොයාගෙන නෑ. රසානික සංයෝග වලටත් ඒ කථාවම තමා. (ඒවයින් වාසි ලබන්නෙ වාහන අලුත්වැඩියා කරන කාර්මිකයා. ඒ ගැජට් සහ රසායනික ද්‍රව්‍ය වලින් වාහනේ එන්ජිමට හානි කරන්න වගේම එන්ජිමෙන් පිට කරන දේවල් වෙනස් කරන්න ඉඩ තියන නිසා සයිලන්සරේටත් හානි කරන්න ඉඩ තියනවා.)
  8. ඔක්ටේන් අංකය වැඩි (සුපිරි) ඉන්ධන පාවිච්චියෙන් වැඩි ඉන්ධන පිරිමැස්මක් ලබාගන්න පුළුවන්. – සුපිරි ඉන්ධන පාවිච්චි කරන්න ඔබේ වාහනේ නිෂ්පාදකයා ඒ වර්ගයේ ඉන්ධන විතරක් පාවිච්චි කරන්න කියලා කියල තියනව නම් හෝ සාමාන්‍ය ඉන්ධන පාවිච්චි කරනකොට ඉන්ධන හරියට දහනය වෙන්නෙ නැත්නම් (නොක් (knock) කරනවා නම්). (අයිතිකරුගේ අත්පොත (owners manual) බලන්න ඔබේ වාහනයට සුදුසු ඉන්ධන වර්ගය මොකක්ද කියා දැනගන්න.) එහෙම නැති අවස්ථාවකදි සුපිරි ඉන්ධන ගැනීමෙන් ඔබේ සාක්කුවට පාඩුවක් වෙනවා මිස වන දෙයක් වෙන්නෙ නෑ.
  9. නිෂ්පාදකයා සඳහන් කරන ඉන්ධන පිරිමැස්ම වාහනේ ඉන්ධන පිරිමැස්ම ගැන සහතිකයක්. – නිෂ්පාදකයා සඳහන් කරන්නෙ ‘සම්මත තත්ත්ව යටතේ’ ඉන්ධන පිරිමැස්ම මිස, සාමාන්‍ය අවස්ථාවකදි වාහනයෙන් ලැබෙන ඉන්ධන පිරිමැස්ම නෙවෙයි. වාහනය ධාවනය කරන විලාසය, ධාවනය කරන ප්‍රදේශය, වෙලාව ආදී කරුණු ගණනාවක් මත ඉන්ධන පිරිමැස්ම වෙනස් වෙනවා.

වාහනයකින් උපරිම ඉන්ධන පිරිමැස්මක් ලබාගන්න කරන්න ඕනෙ මොන දේවල්ද කියලා වෙනත් ලිපියකින් සඳහන් කරන්නම්.

පින්තූරෙ අයිතිය දර්ශන කරුණාතිලක මහතා සතුයි.

බබාලට කාර් සීට්

වාහනවල ගමන්කරනකොට ආරක්ෂක පටි හෙවත් සීට් බෙල්ට් පැළඳීමේ වැදගත්කම ගැන කලින් කථා කළානෙ. වැඩිහිටියන්ට ආරක්ෂක පටි පළඳින්න පුළුවන් උනාට පොඩි ළමයින්ට- විශේෂයෙන්ම ළදරුවන්ට- වාහනයේ තියන ආරක්ෂක පටි පළඳින්න බැහැනෙ. ඔවුන්ගෙ ආරක්ෂාවට විශේෂයෙන් සැලසුම්කළ ළදරු කාර් සීට් (Infant Car Seat) පාවිච්චි කරන්න ඕනෙ.

ලංකාවෙ ගොඩක් දෙනා ළදරුවන්ව වාහනවල යනකොට අතේ තමයි අරන් යන්නෙ. දරුවන්ව අතේ අරන් යන එක ආරක්ෂිතයි කියලා හිතෙනවා නම් මේ වීඩියෝ එක බලලම තේරුම් ගන්නකෝ ඒක කොච්චර අනාරක්ෂිතද කියලා.

බස්-දුම්රිය වල යන යටත්, රෝද දෙකේ සහ තුනේ රථවල යන අයටත් වෙන විකල්පයක් නැති වුනාට කාර්, වෑන් වගේ පුද්ගලික වාහන වල යන අයට ළදරුවන්ව වඩාත් ආරක්ෂිතව අරන් යන්න පුළුවන් කාර් සීට් වල දාගෙන යනවා නම්. ඇමරිකාවෙ කළ අධ්‍යයනයකින් සොයාගෙන තිබෙනවා, කාර් සීට් භාවිතා කළහොත් කාර් වල ගමන් කරන ළදරුවන් (අත දරුවන්) අනතුරකදී මරණයට පත්වීමේ අවදානම 71% කිනුත්, අවුරුදු 1-4 දක්වා දරුවන් අනතුරකදී මරණයට පත්වීමේ අවදානම 54% කිනුත් අඩුවන බව.

මූලිකව කාර් සීට් වර්ග තුනක් විවිධ වයස්වල දරුවන් සඳහා පාවිච්චි කරනවා.

1. පසුපසට මුහුණලන ළදරු (Rear facing infant) කාර් සීට් . : මේවා යොදාගන්නේ වයස අවුරුදු 1 ට සහ බර කි.ග්‍රෑ. 10 ට අඩු ළදරුවන් සඳහායි. පසුපසට මුහුණලූ පරිවර්ත්‍ය (Rear facing convertible) කාර් සීට්.: මේ කාර් සීට් වර්ගය බිළිඳුන් සඳහා මෙන්ම වයස අවුරුදු 1 ට හා බර කි.ග්‍රෑ. 10ට වැඩි දරුවන් පසුපසට මුහුණලා ගමන් කරවීමට යොදාගත හැකියි.

2. ඉදිරියට මුහුණලූ පරිවර්ත්‍ය (Forward facing convertible) කාර් සීට් සහ ඉදිරියට මුහුණලන (Forward facing) කාර් සීට් : මේවා වයස අවුරුදු 1 ට වැඩි, පසුපසට මුහුණලන කාර් සීට් වල ගමන් කළ නොහැකි දරුවන් සඳහා යොදාගන්නවා. සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 6 දක්වා දරුවන්ට මේවායේ ගමන් කළ හැකියි.

3. උස වැඩිකරන වර්ගයේ (Booster) කාර් සීට් : ඉදිරියට මූණලන කාර් සීට් වල ගමන් කළ නොහැකි, නමුත් වැඩිහිටි සීට් බෙල්ට් පාවිච්චි කිරීමට නොහැකි දරුවන් සඳහායි මේවා පාවිච්චි කරන්නෙ. සාමාන්‍යයෙන් උස 4’9″ ට අඩු අවුරුදු 4-12 දක්වා දරුවන් මේ වර්ගයේ කාර් සීට් වල ගමන් කරනවා.

සමහර රටවල වාහනවල ළමුන් ගෙනයාම සඳහා කාර් සීට් පාවිච්චි කරන එක නීතිගත කරලා තියනවා. ඉපදුන ගමන් කිරිකැටි දරුවන්වත් ඉස්පිරිතාලෙ ඉඳලා ගෙදර ගේන ඕනෙ කාර් සීට් එකේ දාගෙනයි. (කාර් සීට් එකක් නැත්නම් ළමයව ගෙදර ගෙනියන්න දෙන්න නෑ කියනවනෙ!).

මේ කාර් සීට් සවිකරන්න හොඳම තැන ලෙස සලකන්නෙ කාර් එකක නම් පිටුපස ආසනයේ මැද.  එයාර් බෑග් තියන තැන්වල කාර් සීට් සවිකරන එක හොඳ නැහැ. ඒ අනතුරකදි එයාර් බෑග් වේගයෙන් පිම්බෙනකොට ළමයින්ට හානිවෙන්න පුළුවන් නිසයි. (පැති-තිර (Side curtain) එයාර් බෑග්වලට මේක අදාල නෑ.) මේ හේතුව නිසා වයස අවුරුදු 12ට අඩු ළමයින්ව කාර්වල පසුපස අසුනේ පමණක් රැගෙන යන ලෙසට උපදෙස් දෙනවා.

අනතුරකදී ළමුන්ගේ හිස, බෙල්ල සහ කොඳුඇට පෙළට වැඩි ආරක්ෂාවක් සැපයීමට ඉදිරිපසට මුහුණලූ කාර් සීට් වලට වඩා පසුපසට මුහුණලූ කාර් සීට් සමත්. ඒ නිසා හැකි තරම් කල් දරුවන්ව පසුපසට මුහුණලූ කාර් සීට්වල රැගෙන යෑම වැදගත්. මේ වීඩියෝ එකෙන් පැහැදිලි වෙයි ඔය දෙකේ වෙනස.

දරුවෙක් අරන් වාහනේ යනකොට තියන තව ප්‍රශ්නයක්නෙ එලවන්නයි, ළමයව අරන් යන්නයි දෙන්නක් අවශ්‍ය වීම. කාර් සීට් පාවිච්චි කරන එකෙන් ඒ වැඩෙත් ලේසි වෙනවා. (ආරක්ෂාව තමා ඒ ඔක්කොටම වඩා වැදගත්.)

අපේ රටේ දෙමව්පියො තමන්ටත් වඩා දරුවන්ට ආදරෙයිනෙ. (පුද්ගලික) වාහනවල යනකොට තමන් ආරක්ෂක පටි පැළඳුවෙ නැතත් දරුවන්ට ආදරේ නම් කාර් සීට් එකක් පාවිච්චි කරන්න. ඉඳල-හිටල විතරක් පාවිච්චි කරන ප්‍රෑම් (Pram), ස්ට්‍රෝලර් (Stroller) ගන්න සල්ලි වියදම් කරන එක වෙනුවට දරුවෙක්ව වාහනේ අරන් යනකොට ආරක්ෂිතව අරන් යන්න පුළුවන් කාර් සීට් එකක් මිලට ගන්න එක හොඳයි නේද?.

කන්න-බොන්න නැතිව දරුවන්ව ගඟට විසි කරන රටේ, වාහනවල යන අයගෙ දරුවන්ව තවත් ආරක්ෂා කරන හැටි කියන ලිපි ලියන එකද කරන්නෙ ඕනෙ කියල හිතුනත්, කාට හෝ ප්‍රයෝජනවත් වෙයි කියලා හිතුන නිසයි මේ ලිපිය ලිව්වෙ.

පින්තූර ගත්තෙ මෙතනින්.

http://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/on-the-go/pages/Car-Safety-Seats-Information-for-Families-2010.aspx

සීට් බෙල්ට් එපාද

ලංකාවෙ තමන්ටම කියලා වාහනයක් තියෙන්නෙ කීයෙන් කී දෙනාටද? මෝටර් සයිකලයක්වත් නැති පවුල් කොච්චර ඉන්නවද? එහෙව් එකේ සීට් බෙල්ට් ගැන මොකට කථා කරනවද කියලා හිතෙයි.

රටේ වැඩි පිරිසක් පොදු ප්‍රවාහන පහසුකම් යොදාගත්තත් පුද්ගලික වාහන වලින් යන අයත් තරමක් ඉන්නවනෙ. පුද්ගලික වාහනවල ගමන් කරන අය වැඩි ප්‍රමාණයක් වාහනයේ ආරක්ෂක පටි, තේරෙන විදියට කියනවා නම් සීට් බෙල්ට් (Seat Belt) තිබ්බත් ඒවා පාවිච්චි කරන්නෙ නෑ.

වාහනවල (මේ කිව්වේ රෝද 4 හෝ ඊට වැඩි වාහන ගැනයි) යන අයට ආරක්ෂක පටි පළඳින නීතියක් ගේන එක ආණ්ඩුවෙන් ගැන ගිය අවුරුද්දෙ කථාවුනා. ඒක ක්‍රියාත්මක වුනෙ නෑ මම දන්න විදියටනම්. ඒත් ඉතින් වාහනවල යන අයට ආරක්ෂක පටි පැළඳගෙන යන්න තහනමක් නෑනෙ.

සමහරු සීට් බෙල්ට් දාන්නෙ නැත්තෙ තමන් සුරක්ෂිතව රිය පදවන නිසා අනතුරක් සිදුනොවන බව ඇති විශ්වාසයටයි. ඔබ සුරක්ෂිතව රිය පැදෙව්වත්, වෙනත් අයෙක් ඔබේ වාහනයේ තම රථය හැප්පුවොත් මොකද වෙන්නෙ?

තවත් සමහරු හිතන්නෙ සීට් බෙල්ට් දදා ඉන්න ගියාම පරක්කු වෙනවා කියලයි. සීට් බෙල්ට් එක දාන්න තත්පර 30ක් යයි උපරිම. (හුඟක් වෙලාවට තත්පර 10 යි.) ඒ තත්පර 30 ද වටින්නෙ, එහෙම නැත්නම් අනතුරක් වුනොත් වෙන්න පුළුවන් හානිය වලක්වාගැනීමද?

“සීට් බෙල්ට් ඕනවෙන්නෙ පැයට කි. මී. 100 ක විතර වේගෙන් යනකොට විතරයි”. මේ සමහරු හිතන් ඉන්න හැටි. පැයට කි.මී. 50 ක වේගයෙන් ගොස් ගසක හෝ ලයිට් කණුවක හැපෙන වාහනයක සිටින (ආරක්ෂිත පටි නොපැළඳි) අයෙක් තමන්ගෙ සිරුරේ බර මෙන් 30 ගුණයක බලයකින් ඉදිරියට විසිවන බව ඔබ දන්නවාද? ආරක්ෂිත පටියක් පැළඳීමෙන් මෙම බලය 5 ගුණයකින්වත් අඩුකරගත හැකියි.

රිය අනතුරකදී ඇතිවන බලයන් පිළිබඳව භෞතික විද්‍යාත්මක විස්තර පහත සබැඳියෙන් බලාගත හැකියි.

http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/Hbase/carcr2.html#cc1

ඔය ෆිසික්ස් (Physics) ගණන් හිලව් තේරෙන්නෙ නැත්නම් මේ වීඩියෝ එක බලන්නකෝ.

වාහනයක් ගන්න ගියාම සමහරු මුලින්ම බලන්නෙ ඒකෙ තියන ආරක්ෂිත ක්‍රම-විධි (Safety features). Airbags, ABS, ESC, Dynamic Steering, TPMS මෙකී නොකී හැමදේම තියනවද කියලා බලනවා. Full Option වාහනම හොයන්නෙ ඒකනෙ. ඒත් ලාභම වාහනේකත් තියන, වැදගත්ම ආරක්ෂක උපකරණය වන සීට් බෙල්ට් එක පාවිච්චි කරන්න හිතන්නෙවත් නෑ. Airbag තියනවා නම් ඔක්කොම හරි කියලයි සමහරු හිතන්නෙ. ඒත් airbag වල ප්‍රයෝජනේ තියෙන්නෙ සීට් බෙල්ට් එක්ක ඒක පාවිච්චි කරනකොට කියන කාරණේ සමහරු දන්නෙ නෑ. (Airbags වලට කියන්නෙ SRS- Supplemental Restraint Systems කියලනෙ. මේ Supplemental කියන්නෙ පරිපූරක-අමතර උපකරණයක් බවත්, ප්‍රධාන උපකරණය සීට් බෙල්ට් බවත් නොදන්න අය බොහොමයි.)

ලංකාවෙ අවුරුද්දකට මාරාන්තික රිය අනතුරු 2000 කට වැඩි ප්‍රමාණයකින් පුද්ගලයන් 2300 කට ආසන්න ගණනක් මියයනවා. ඒ කියන්නෙ එක දවසකට 6 දෙනෙකුටත් වැඩියි. තුවාල ලබන ප්‍රමාණය 20,000 කටත් වැඩියි. [1] ඒ සියළුදෙනාම පුද්ගලික රථවල යන අය නොවුනත්, කීපදෙනෙක් හෝ පුද්ගලික රථවාහන අනතුරු වලින් ආපදාවලට ලක් වෙනවා. ආරක්ෂක පටි පැළඳීම මඟින් විපතට පත්වන ප්‍රමාණය තරමක් හෝ අඩු කරගත හැකියි.

රිය අනතුරුවලින් තුවාල ලබන්නන් ප්‍රතිකාර ලබන්නේ රජයේ රෝහල් වලින් නම්, ඔවුන්ගේ සෞඛ්‍යාරක්ෂාවට යන වියදම දරන්නේ බදු ගෙවන මහජනතාවයි. එයට පාපැදියක්වත් හිමි නැති, බස් සහ දුම්රියවල පමණක් ගමන් කරන දුප්පතාද දායක වෙනවා. හිතන්න, ඔබේ නොසැලකිලිමත්කම නිසා ආරක්ෂක පටි නොපැළඳීමෙන් අනතුරකට ලක් වී රෝහල්ගත වුවහොත් ඔබ රටේ ජනතාවට බරක් වෙනවා නේද? (මැති-ඇමතිවරු කරන නාස්තිය මීට වැඩියි කීම නිදහසට කාරණයක්ද?)

ලෝකෙ රටවල් ගණනාවක වාහනවල යද්දි ආරක්ෂක පටි පැළඳීම අනිවාර්යයි. හයිවේ (Highway) නැති අපේ රටේ මොන සීට් බෙල්ට්ද කියලා හිතන අය හිටියත් තමන්ගෙ ආරක්ෂාව ගැන හිතන අය ආරක්ෂක පටි දාගෙන යනවා නීති තිබ්බත් නැතත්.

[1]. http://www.iatss.or.jp/pdf/research/30/30-1-12.pdf

පින්තූරෙ ගත්තෙ මෙතනින්.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Seatbelt.svg

කාර් රිමෝට්

ඇමරිකාවට ඇවිත් ටික දවසකින් කාර් කට්ටක් ගන්න තැනට වැඩ කටයුතු සිද්ධ වුනා.  මුල් කාලෙ අවශ්‍ය බඩුමුට්ටු ගන්න එහෙම ගියේ මෙහෙ හිටපු ලංකාවෙ අයත් එක්ක. ඒ අයට හැමදාමත් කරදර කරන්නත් බෑනෙ.  තුන්වෙනියෙකුත් පවුලට එකතුවෙන්න ඉන්න නිසා ගමන්-බිමන් වැඩියි. ඉතින් අමාරුවෙන් සල්ලි ටිකක් හොයාගෙන පාවිච්චි කළ කාර් කට්ටක් ගත්තා. (මෙහෙ පරණ හොඳ තත්වයේ වාහන ලාබෙට ගන්න පුලුවන්.) පරණ කිව්වට හද්ද පරණ නෙවෙයි, අලුත් සහස්‍රකයෙ හදපු භාණ්ඩයක්.

මේ කාර් එකේ තියන පහසුකමක් තමා RKE (Remote Keyless Entry) හෙවත් යතුර නැතිව දොර ඇරීම. ඒ වැඩේට ඉතින් දුරස්ථ පාලකයක්, සිංහලෙන් කියනවානම් රිමෝට් එකක් ඕනෙනේ. ඒත් කාර් එකේ පරණ අයිතිකාරයා මට රිමෝට් එකක් දුන්නෙ නෑ. (පොර අතින් ඒක නැතිවෙලා වෙන්න ඇති.) ලාභ භාණ්ඩෙ හිලක් කිව්වලුනේ. මම අහන්න ගියෙත් නෑ රෝද පහ (අර ඇතුලෙ තියන එකත් එක්ක හොඳේ) කැරකෙන නිසා අරන් ආවා.

රිමෝට් එකක් සෙට් කරගන්න ඩීලර් ගාවට ගියොත් $120-150 ක් විතර යනවා. යතුරු වැඩකරුවෙක් (locksmith) ගාවට ගියොත් $100 කින් බේරෙන්න පුළුවන්. කජු ඇටද-කොස් ඇටද? $100 ක් හොඳටම වැඩියි.  පොඩ්ඩක් අන්තර්ජාලෙ හොයලා බලනකොට මේ රිමෝට් ගන්න තියනවා eBay එකේ $25 විතර. අපිටම ප්‍රෝග්‍රෑම් කරගන්නත් පුළුවන්. මමත් ඕන මඟුලක් කියලා eBay එකෙන් ගෙන්නගත්තා රිමෝට් එකක් සල්ලි සල්ලි කියලා බලන්නෙ නැතුව.

ඔන්න ඉතින් සෙල්සියස් 10ක් විතර වුන හොඳ රස්නෙ දවසක රිමෝට් එක ප්‍රෝගෑම් කරන්න ලෑස්ති වුනා. බොහොම සරල උපදෙස් ටිකක් තමා තියෙන්නෙ පිළිපදින්න. මමත් උපදෙස් ටික අකුරට කරගෙන යනවා. එක උපදෙසක් තියෙනවා “Press the Hazard button six times within 10 seconds” කියලා. මමත් දෙපාරක් හිතන්නෙ නැතිව ඔය රිමෝට් එකේ තියන Panic බොත්තම එබුවා. ම්හු…කියලා තියෙන විදියට වැඩේ වෙන්නෙ නෑ. ආයෙත් පාරක් මුල ඉඳලා කරලා බැලුවා..හරියන්නෙ නෑ.  මම දැන් දහ අතේ කල්පනා කරනවා කරපු වැරැද්ද මොකක්ද කියලා. කල්පනා වෙන්නෙම නෑ. එදා දවසෙ කීප වතාවක් උත්සාහ ගත්තත් වැඩේ හරිගියෙ නෑ.

ආයෙත් දවසක බැලුවා වැඩේ ගොඩ දාන්න, හරි යන්නෙම නෑ. කොයිකටත් කියලා රිමෝට් එකේ බැටරියත් මාරු කරලා බැලුවා. ඒත් හරියන්නෙ නෑ. ඔය ඉලව් කරන්න ගිහින් Central Locking System එකේ ෆියුස් එකත් පිච්චුනා. ෆියුස් එක දාලා කාර් එක මුල් තත්වෙට අරගෙන මම වැඩේ අතඇරලා දැම්මා. මට හිතුනෙ එක්කො ගත්ත රිමෝට්  එක අවුල්, එහෙම නැත්නම් RKE සිස්ටම් එක අවුල් කියලයි.

මගෙ යාලුවෙකුටත් ඒ වර්ගයෙම කාර් එකක් තිබුනා. ඉතින් මිනිහටත් විස්තරේ කියලා ඒ කාර් එකටත් රිමෝට් එක ප්‍රෝග්‍රෑම් කරන්න උත්සාහ කරලා බැලුවා. (ඒකටත් රිමෝට් එකක් තිබුවෙ නෑ.) මොන, හරිගියෙ නෑ. කාර් දෙකකම RKE සිස්ටම් එක වැඩ නොකරන්න තියෙන ඉඩකඩ අඩුයිනෙ. දැන් මට ෂුවර් මේ රිමෝට් එක වැඩ කරන්නෙ නැති කසලගොඩක් කියලා. ඒත් ඉතින් ඔය වෙනකොට මම රිමෝට් එක අරන් මාස ගාණක් ගිහින්. රිට(ර්)න් කරන්න පුලුවන් කාලසීමාවත් පැනලා. මොනවා කරන්නද, මගෙ වැරැද්දනෙ කියලා රිමෝට් එක ගැන ආසාවත් අතෑරලා හිටියා.

මට ආයෙත් ඔය රිමෝට් එක ගැන මතක් වුනේ මාස ගාණකට පස්සෙ ගෙවල් අස්-පස් කරද්දි ඒක මුල්ලක් තියෙනව දැක්කහමයි. ආයෙත් පාරක් ප්‍රෝග්‍රෑම් කරන්න උත්සාහ අරන් බැරි වුනොත් බැද්දට විසිකරලා දානවා කියලා හිතලා වැඩේ පටන් ගත්තා. කොයිකටත් කියලා කාර් එකේ සේවා අත්පොතත් (Service Manual) කියවලා බැලුවා. ඒකෙ තියෙන්නෙත් මම කලින් කියවපු උපදෙස් ටිකම තමා. තවත් හොඳට කියලා කාර් සංසදයක (forum) මේ ගැන තියන විස්තර කියවද්දි තමා මම කරපු ගොංකම මාට්ටු වුනේ.

මොකක්ද Hazard button මේ කියන්නෙ. ඔය පහල රූපෙ තියන එකනෙ. එහෙම නැතිව රිමෝට් එකේ  තියන Panic button එක නෙවෙයි. මෝඩකමට බෙහෙත් නෑ කිව්වලු.

කරපු ගොංකමට මමම හිනාවෙවී රිමෝට් එක ප්‍රෝග්‍රෑම් කරන්න ගත්තා. වන් ෂොට් වැඩේ ගොඩ.

ඇයි එහෙම උනෙ කියලා පස්සෙ කල්පනා කරල බලනකොට මට තේරුනා Hazard button කියන්නෙ මොකක්ද කියලා මම දැනගෙන හිටිය බව. ඒත් මම රිමෝට් එකේ Panic button එක එබුවෙ වැඩිය හිතන්නෙ නැතුව. ඒ පියවර නිවැරදියි කියලා (යටි හිතෙන් ) මම පූර්ව නිගමනයකට ඇවිත් තිබුන නිසා තමා මට වැරැද්ද අහු නොවුනෙ. කාලෙකට පස්සෙ කරද්දි අලුත් විදියට හිතන නිසා මට වැරැද්ද තේරුම් ගන්න පුළුවන් වුනා. (රෑට නැති නුවණ උදේට පහල වෙනවා කියන්නෙ ඕකට තමා.)

ඉගෙනගත්ත පාඩම තමා හැම වෙලේම මට වැරදෙන්න තියන ඉඩකඩ වැඩියි කියලා හිතන්න අවශ්‍ය බව.